ASD ve Sosyal Anksiyete: Etkili Başa Çıkma Yöntemleri

Otizm Spektrum Bozukluğu (ASD), bireylerin sosyal etkileşim, iletişim ve davranış biçimlerini etkileyen nörogelişimsel bir durumdur. Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri (CDC), ABD’de yaklaşık her 44 çocuktan 1’ine ASD tanısı konduğunu belirtmektedir. “Spektrum” terimi, belirtiler ve şiddetinin geniş kapsamını vurgulamakta olup, bazı kişilerin önemli desteklere ihtiyaç duyarken diğerlerinin bağımsız bir yaşam sürdürebileceği anlamına gelir.

Sosyal kaygı bozukluğu, genellikle sosyal fobi olarak adlandırılır ve sosyal ortamlarda izlenme veya yargılanma korkusuyla karakterizedir. Bu, günlük aktiviteleri engelleyebilir, ilişkileri sürdürmeyi ve profesyonel veya eğitim ortamlarında başarılı olmayı zorlaştırabilir. Ulusal Ruh Sağlığı Enstitüsü (NIMH), ABD’li yetişkinlerin yaklaşık %7.1’inin bu durumu her yıl yaşadığını tahmin etmektedir.

ASD ve sosyal kaygı farklı olsa da sıklıkla örtüşebilirler. Otizm ve Gelişimsel Bozukluklar Dergisi’nde yer alan araştırmalar, ASD’li bireylerin %50’sinin aynı zamanda sosyal kaygı da yaşayabileceğini öne sürmektedir. Bu örtüşme, ASD’ye özgü iletişim zorlukları nedeniyle artabilir, sosyal zorlukların daha fazla farkına varılmasına ve dolayısıyla artan kaygıya yol açabilir.

ASD ve sosyal kaygı bir arada olduğunda, belirli belirtiler genellikle birlikte ortaya çıkar:

• Sosyal Çekilme: Korku veya kaygı, bireylerin sosyal durumlardan tamamen kaçınmasına yol açabilir.
• İletişim Zorlukları: Sözel ve sözel olmayan ipuçlarıyla ilgili zorluklar nedeniyle yanlış yorumlamalar sosyal kaygıyı artırabilir.
• Sosyal İpuçlarına Duyarlılık: İfadeler ve tonlara karşı artan farkındalık bunaltıcı hale gelebilir.
• Yargılanma Korkusu: Hata yapma korkusu, sosyal etkileşimden kaçınma ile sonuçlanabilir.

Hem ASD hem de sosyal kaygıyı yönetmek kapsamlı bir yaklaşım gerektirir. İşte araştırma ve uygulamalara dayalı bazı stratejiler:

BDT, olumsuz düşünce kalıplarını ve davranışları yeniden şekillendirerek kaygıyı ele alan bir tedavidir. İçerikleri:

• Bilişsel Yeniden Yapılandırma: Bireylerin olumsuz düşünceleri yeniden düşünmelerine yardımcı olma.
• Maruz Kalma Terapisi: Korkuyu azaltmak için sosyal durumlara aşamalı olarak alıştırma.
• Sosyal Beceriler Eğitimi: Olumlu etkileşimleri inşa etme ve güçlendirme.

Farkındalık, kaygının fiziksel semptomlarını hafifletebilir. “Otizm Spektrum Bozukluklarında Araştırma” adlı çalışmada ASD’li bireyler için etkili olduğu gösterilmiştir. Teknikler arasında:

• Nefes Egzersizleri: Derin nefes veya aşamalı gevşeme gibi gerginliği yatıştırmak için.
• Meditasyon: Düzenli uygulama, kişinin kendine yönelik farkındalığını artırır.
• Farkındalık Gözlemi: Çevreye odaklanarak sosyal kaygıları hafifletme.

ASD’li bireyler için özellikle faydalıdır, içerikleri:

• Rol Yapma: Güvenli bir ortamda sosyal alışverişleri uygulama.
• Yapıcı Geribildirim: Pozitif pekiştirme yoluyla büyümeyi teşvik etme.
• Akran Grupları: Yeni edinilen becerileri uygulamak için başkalarıyla etkileşimde bulunma.

Bazen terapiye ek olarak ilaç kullanımı gerekebilir. Seçici Serotonin Geri Alım İnhibitörleri (SSRI’lar) semptomları yönetmeye yardımcı olabilir, sürekli olarak sağlık profesyonelleri ile danışma esastır.

Evde, okulda ve işte ihtiyaçları anlamak ve karşılamak çok önemlidir:

• Eğitim: Empatiyi teşvik etmek için akranları ve aileyi bilgilendirme.
• Rutin: Öngörülebilir programlar rahatlık sağlayabilir.
• Güvenli Alanlar: Zorlayıcı zamanlarda sığınmak için alanlar ayırma.

Teknoloji araçları, kaygı yönetimi ve beceri geliştirmeyi destekleyebilir:

• Uygulamalar: Headspace gibi çözümler rahatlama egzersizleri sunar.
• Çevrimiçi Topluluklar: Paylaşılan deneyimler ve destek sağlar.
• Yazılım Programları: Sosyal iletişimi geliştiren “JASPER” gibi.

Ebeveynler ve bakıcıların rolü göz ardı edilemez:

• Katılım: Evde terapi seanslarına veya egzersizlere katılma.
• Teşvik: Küçük başarıları bile kutlama.
• Savunuculuk: Okulların gerekli düzenlemeleri sağlamalarını sağlama.

ASD ve sosyal kaygıyı aynı anda yönetmek kesinlikle zordur, ancak doğru araçlar ve destekle bireyler sosyal etkileşimlerini ve yaşam kalitelerini artırabilir. Terapi, farkındalık, teknolojik kaynaklar ve güçlü topluluk veya aile desteğinin dengeli bir karışımı, etkilenenlerin dünya ile daha güvenli şekilde etkileşim kurmalarını sağlayabilir. Anlayışımız büyümeye devam ettikçe, herkesin anlaşıldığını ve desteklendiğini hissettiği ortamlar yaratmak için daha etkili müdahaleler geliştirme yeteneğimiz de artacaktır.